Hoort bij Webcheck Stap 1.1
<aside> š° Bewust kiezen voor informatie is een hele klus. Tijdlijnen, ā¤ļøĀ likes en aanbevelingen šš¼ā¦ Je wordt al gauw overstroomd met berichten. Maar wie stuurt wat?
</aside>
Wat zie hier? Bespreek het met een partner.
In de wereld van sociale media komen alle berichten via eindeloze lijsten (feeds en tijdlijnen) bij jou. Wat je daarin te zien krijgt is nooit alles van de accounts of onderwerpen die je volgt. Dat kan gewoon niet, het is gewoon te veel. Via een algoritme wordt er een selectie gemaakt voor jou.
<aside> ā
Dat algoritme is een ondoorgrondelijke optelsom van berekeningen met Ć©Ć©n hoofddoel: jou zo lang mogelijk prettig bezighouden in de app. Of het nu Insta, TikTok, YouTube of wat anders is.
In die optelsom (het algoritme dus) zitten dingen zoals:
de nieuwste posts van de accounts die je volgt;
populaire accounts en hashtags (voor jouw āsoort mensenā);
populaire posts (voor jouw āsoort mensenā);
dingen ābij jou in de buurtā;
dingen op plekken waar je **in real life veel komt;
voor dingen die je eerder hebt bekeken of geliked
plus advertenties die bij dit lijstje en dus bij jou passenā¦
</aside>
Sommige van die dingen koos je zelf, andere passen volgens het algoritme goed bij jou. En dat allemaal samen geeft lijst van aanbevelingen. Toch ook een eindeloze lijst. Die aanbevelingen in je tijdlijn lijken persoonlijk, maar er is helemaal niemand die het ook maar iets uitmaakt wie jij bent bij TikTok, Insta, YouTube of Snapchat. Als je maar nieuwsgierig wordt en veel kijkt en klikt, want alleen dan ābestaā je voor een platform. Het beste bewijs daarvoor is dat iedereen mag liegen over zijn of haar leeftijd om toegelaten te worden onder de minimumleeftijd.
<aside> š¤ Nepnieuws zonder dat je het in de gaten hebtā¦
Veel informatie komt via anderen. Een like onder een willekeurig bericht door een van je vrienden is genoeg om dat bericht zelf ook in je tijdlijn te krijgen. En zo denk je al gauw dat die vriend of vriendin het ook gelezen en doorgestuurd heeft. Maar het kwam misschien al via viaā¦ en niemand die het bericht controleerde.
ā¦ Alleen de kop gelezen... Foto was leukā¦
Wel spannend, maar klopt het ook?
</aside>
<aside> š Het verschil tussen afzender en bron Dit is wat het plaatje hierboven laat zien. Een leugenaar vertelt nepnieuws; dat wordt geliket door een vriend van een vriend en komt zo bij jou. En jij? Jij gelooft het misschien graag, want het komt van een vriend.
Heel vaak is de afzender van een bericht dus niet hetzelfde als de bron van het bericht. Als iemand iets liket vind je dat bericht in jouw tijdlijn van bijvoorbeeld Insta of TikTok. Vriend en platform, allebei lijken ze dan een soort afzender, terwijl de echte bron hopelijk in de informatie staat.
</aside>
De grote vraag is: wil je het ook allemaal weten?
Of kies je bewust voor bronnen die je vertrouwt en negeer je de rest?
Kies je voor nieuws van een bron waar ook goede toelichting wordt gegeven?
Je hoeft natuurlijk niet af te gaan op wat je in je tijdlijn krijgt. Net zo goed, of misschien zelfs beter is: ga naar een vertrouwd kanaal of een account, en scroll zelf door de tijdlijn van dat kanaal. Waarom wachten wat er op je af komt?
<aside> ā
Vertrouwde bronnen zijn bijvoorbeeld NOS Stories voor nieuws en watwat.be over alles wat er in de samenleving voor jongeren speelt. Dat zijn bovendien plekken waar je je eigen verhaal kwijt kan (en waar je ook nog eens veel informatie kunt vinden). Of ga naar @nemokennislink voor wetenschapsinformatie.
Let op: niet elk platform zit op alle socialsā¦ en ook niet altijd even uitgebreid. Je moet het uitzoeken. Soms is de eigen app een goed idee, of ga naar de website. Net zo makkelijkā¦
Praat ook met elkaar hoe informatie bij je komt. Wat past bij jou, bij jullie? Vertrouwde bronnen zijn de beste manier om aan bruikbare en betrouwbare informatie te komen.
</aside>
Naast veel commerciƫle informatie, staat er op social media vooral veel instant informatie: spontane meningen en berichten. Zonder redactie en met minimale huisregels, want daar doen social media nauwelijks aan.
Veel mensen vinden spontaan belangrijk: eerlijk, emotioneel. Maar spontaan betekent helaas ook regelmatig ondoordacht, of gewoon bot en dom.
De algoritmes van sociale media hebben een voorkeur voor heftige emotie. Vooral omdat emotie altijd reactie oproept. Als een reactie bot en dom is vinden de social media het prima. Hoe meer gedoe hoe beter, zo ligt dat gewoon.
<aside> <img src="https://prod-files-secure.s3.us-west-2.amazonaws.com/c64313d1-cc1d-40be-966f-deaec3cd9ee2/f1f5993e-31a1-4e9c-b786-575f9d276dad/sz-aha862.png" alt="https://prod-files-secure.s3.us-west-2.amazonaws.com/c64313d1-cc1d-40be-966f-deaec3cd9ee2/f1f5993e-31a1-4e9c-b786-575f9d276dad/sz-aha862.png" width="40px" /> Met vertrouwde bronnen kies je meestal ook voor informatie via een redactie.
Een goede redactie is een garantie voor meer evenwicht en afgewogen keuzes in de informatie die je ziet. Het is wel afhankelijk van wie de redactie betaalt. Of, met andere woorden waar de instelling of het bedrijf zān geld mee verdient. Want ook roddelprogrammaās kunnen een redactie hebben, een juicekanaal levert soms veel geld op.
Een redactie is in ieder geval een totaal ander soort filter dan een algoritme. Er wordt gepraat en nagedacht over wat bij de doelgroep terecht moet komen. Alles wat er te zien of te lezen zal zijn, gaat langs meer mensen. Samen zorgen ze voor de afgesproken kwaliteit. Dat is bijvoorbeeld zo bij NOS Stories van de Publieke Omroep, bij Kijkmagazine van een grote uitgever of bij Sciencespace van alle universiteiten en de Stichting Natuurkunde. En als je reacties kunt geven zijn er vaak huisregels om jou en je medebezoekers te beschermen, zodat iedereen in zijn waarde gelaten wordt.
</aside>
Een nieuwsbrief van je sportvereniging of een organisatie die je volgt is ook duidelijk: informatie van de bron. Enig nadeel daarvan is dat lang niet alles in zoān email interessant is voor jou. Maar je kan de informatie scannen, totdat je iets belangrijks tegenkomt. Scannen is een manier van lezen die altijd van pas komt.
Er wordt tegenwoordig ook nagedacht over hoe jouw ideale feed of tijdlijn eruit zou moeten zien; over hoe je zelf meer invloed op je tijdlijn zou kunnen krijgen. Maar dat is nog best lastig. Zonder filtering zie je alles, bijvoorbeeld in volgorde van binnenkomst. Maar dat is dus vaak te veel. En dat jouw smaak kan ook nog wel eens wisselen. Mag toeval een rol spelen? Hoe dan? Een ding is zeker: een reset-knop šĀ om af en toe helemaal opnieuw te beginnen zou fantastisch zijn!
Ook Google gedraagt zich op social media manier en wil je best graag lang bij zich houden.
Wanneer je klikt op Meer om te vragen kom je eigenlijk ook in zoān soort fuik terecht. Van het een klik je op het ander. Je wordt al snel nieuwsgierig. Wat is de meest gestelde vraag op Google enzovoort. Google heeft veel van dat soort trucs. Bij het 100 Queries onderzoek dat we deden kwamen we deze kopjes tegen:
Meer om te vragen, Vragen van anderen, Gerelateerde zoekopdrachten, Mensen zoeken ook naar, Meer producten bekijken, Meer items, Plaatsen om te bezoeken, Aanraders
Enzovoort. Hulp of afleiding of opdringerigheidā¦ Wat is het volgens jou? Gebruik je het? Werkt het? Soms wel/soms niet? EĆ©n ding is zeker: ook dit gebeurt op basis van een ondoorgrondelijk algoritme. Je zal vaak niet snappen waarom je iets zietā¦
Er worden stukjes van de sites geplukt en aangeboden als vraag/antwoord spel. Soms van meer sites samen. Het antwoord staat dan in het resultaat. Een echt raar voorbeeld is dat van de zogenaamde samenvatting. Google plukt een stukje van een site en geeft dat als antwoord op jouw zoekopdracht, onder de titel Samenvatting. Maar dat is onzin, dit heet een citaat. Google geeft zelfs precies aan waar je dat stukje kunt vinden.
<aside> š Ons advies: wees heel voorzichtig met directe antwoorden van de zoekmachine. Ze kloppen gewoon vaak niet. Blijf zelf gericht zoeken, gebruik de Zoekroutine.
</aside>
Er zijn ook manieren om zelf nieuws van verschillende bronnen te combineren in een app. Veel platforms hebben voor hun berichten een zogenaamde RSS-feed. Enige regel in het algoritme: de nieuwste berichten staan bovenaan. Nog steeds veel, maar verder heel transparant!
<aside> <img src="https://prod-files-secure.s3.us-west-2.amazonaws.com/c64313d1-cc1d-40be-966f-deaec3cd9ee2/4600ccdf-891d-4a36-92c4-5e2b02e66f8a/rss_cover_1031.png" alt="https://prod-files-secure.s3.us-west-2.amazonaws.com/c64313d1-cc1d-40be-966f-deaec3cd9ee2/4600ccdf-891d-4a36-92c4-5e2b02e66f8a/rss_cover_1031.png" width="40px" /> Een selectie van de feeds van de kanalen die jij wilt volgen kun je samenvoegen in een zogenaamde RSS reader. Daar zijn goeie apps voor, zoals Feedly en Netvibes.
</aside>
Een andere manier om zelf te kunnen kiezen is een bookmark-app gebruiken. Daarin kan je links die je tegenkomt bewaren en later in alle rust lezen of bekijken. Twee voorbeelden zijn Pinner voor Pinboard en Pocket. Pinboard (zie externe link hieronder) en Pocket zijn wel betaald.
<aside> šļøāšØļø DIT WEET JE NU ā¦ over hoe informatie bij jou komt
</aside>
Externe links en bronnen >
Verder leren >
Waarom is betrouwbaarheid belangrijk?
Clickbait. Kijk verder dan de kop!
[Slim Zoeken](<http://slimzoeken.nu/>) Ā©2024 door [Maarten Sprenger onder licentie](<http://slimzoeken.nu/over>) [CC BY-NC 4.0](<https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.nl>) [15+] Word een Slim Zoeken supporter Docentinformatie
