Het is een wijdverbreide mythe dat alles op internet te vinden is met één druk op de knop. Internet is geen bibliotheek of encyclopedie en zeker geen kinder-encyclopedie (we zeggen het nog maar even). Internet is in de eerste plaats verworden tot een gigantische koopgoot, waarin gelukkig nog wel wat goudklompjes meegesleurd worden. Maar het is een hele kunst die goudklompjes uit de modder te zeven.
Het is voor een leerling vrijwel onmogelijk tegelijk te letten op betrouwbaarheid, volledigheid, doel van een website, leesbaarheid en relevantie. Nog los van de enorme afleiding die je moet weerstaan bij internetgebruik. Bovendien vraagt het formuleren van een gerichte zoekopdracht of prompt de nodige ervaring.
Verkeerde informatie leidt tot verwarring. Het is gemakkelijker om iets aan te leren dan om iets af te leren. Zo zijn er mythes over het afstammen van de mens van de aap of het kiezen van achternamen in de tijd van Napoleon. Ook verkeerde beeldspraak kan leiden tot jarenlange misverstanden: watermoleculen voorstellen als watermannetjes die tegen een drijvend voorwerp aanduwen om de wet van Archimedes uit te leggen is misleidend. (Zwemmen ze dan in het water, kunnen ze ook een andere kant opduwen?). Onderwijs hoort gebaseerd te zijn op gedegen informatie, juist ook in het basisonderwijs. De eerste keer dat je ergens over leert (’priming’) is vaak cruciaal.
<aside> 📌
Voor de basisschool is er start.slimzoeken.nu, met zo’n 500 vertrouwde bronnen. Het merendeel van deze sites is speciaal gemaakt voor kinderen en jongeren.
</aside>
Wikipedia staat bij online zoeken naar schoolonderwerpen erg vaak bovenaan in de resultatenlijst, zo blijkt uit ons onderzoek. Je kan dus ook goed starten bij Wikipedia voor een eerste indruk. Wikipedia heeft bovendien een goede app. Zet die gewoon op je telefoon.
<aside>
In tegenstelling tot wat je nog regelmatig in het onderwijs hoort, is de sociale encyclopedie Wikipedia best een prima bron om als naslag te gebruiken. Mensen die zeggen dat iedereen het zomaar kan veranderen roepen maar wat. Op de meeste veranderingen aan Wikipedia-pagina’s wordt meteen gereageerd; de Wikipedianen en de automatische bots van Wikipedia doen uitstekend werk om de kwaliteit hoog te houden.
</aside>
Wikipedia is in academisch onderzoek inderdaad niet toegestaan als primaire bron en er staan ook inderdaad wel eens fouten in (of eerder: niet alles is 100% up-to-date of volledig). Maar als naslagwerk wordt bijvoorbeeld de Engelstalige versie ook in de universitaire wereld gebruikt vanwege de kwaliteit. De foutmarge kwam in een klein onderzoek (over farmaceutische lemma’s) zelfs lager uit dan de Encyclopedia Brittanica, terwijl de omvang vele malen groter is.
Daarnaast is zomaar googelen geweldige tijdverspilling voor een kind, terwijl beginnen bij Wikipedia ondanks het relatief hoge leesniveau vaak een goed opstapje geeft. Zeker wat betreft het vinden van nieuwe zoekwoorden. Bovendien is Wikipedia not-for-profit.
<aside>
Overigens, Wikikids is niet de kinderversie van Wikipedia; het staat juist wel vol fouten. Zie deze WikiKids Review en https://basis.slimzoeken.nu/onderwerpen/en-wikikids.html
</aside>
Bronnen met elkaar vergelijken is voor veel leerlingen erg hoog gegrepen en zeker voor het basisonderwijs. Synthetiseren is een hogere orde vaardigheid die je eind Havo/VWO leert. Het is een (pre)academische onderzoeksvaardigheid, als voorbereiding op latere studie.
Algemeen uitgangspunt kan wel zijn: ‘haal niet al je informatie uit dezelfde bron’, gebruik verschillende bronnen. Dat is alvast een goede start. Leer ook de verschillende doelen van bronnen kennen. Zodat je weet wat je kan verwachten als je zoekt.
<aside> 📌
Het dubbelchecken van informatie kan overigens nooit kwaad, maar daar zit nog een flinke adder onder het gras. Op internet wordt enorm veel hergebruikt of domweg gestolen (aggregators). Dus, bepaalde informatie bevestigd zien staan zonder goed te kijken naar de makers en de doelen van een bron zegt niets. Denk ook persberichten (van welke aard dan ook) die regelmatig zonder nader onderzoek worden overgenomen door nieuwsmedia.
</aside>
Verder lezen >
Wat is de waarde van Wikipedia? basis
Wat is de waarde van Wikipedia?