Autoriteit | Notion

<aside> 🔰

Autoriteit betekent simpel gezegd erkend gezag. Dat gezag kan over de wettige macht gaan, maar ook over iemand die ergens veel van weet.

Autoriteit betekent in zoekmachine-land: een bron met aanzien. In algoritmes speelt autoriteit een belangrijk rol. Maar hoe transparant is die macht der getallen? En welke rol speelt de mens daar nog in?

</aside>

De autoriteit van bronnen op het web

Een bron met aanzien zal vaker bovenaan verschijnen in een lijst met resultaten dan een ‘gewone’ bron. Het aanzien of de autoriteit van een bron wordt namelijk in het Google-zoekalgoritme meegenomen.

<aside> 💡

Bekende bronnen met gezag zijn het KNMI (weerinstituut), het CBS (statistieken over wat we in Nederland doen), de NOS (nieuws) en Thuisarts (gezondheid).

large |

</aside>

Wie bepaalt de autoriteit van een bron?

De grote vraag is: waar komt de beslissing (de erkenning) van dat aanzien vandaan? Is dat vooral populariteit of kwaliteit?

Komt dat vooral door de hoeveelheid mensen die iets een autoriteit vinden (of lijken te vinden)? Dus door wat hoge bezoekcijfers lijken te zeggen? Want alle bezoek aan webpagina’s wordt bijgehouden, inclusief hoe lang mensen op de pagina’s blijven en waar ze op klikken. Google verzamelt over dit gedrag oneindig veel informatie, net als Bing. Deze zoekmachines gebruiken deze data in hun algoritmes voor wat jij te zien krijgt.
Of komt de erkenning van autoriteit door de mening van deskundigen? Zo kan een bron gemaakt door een amateur-specialist met een lange staat van dienst, een echte autoriteit zijn waar ook professionals veel aan hebben. Maar zonder website met duizenden bezoekers per dag…

En let op: bij het bepalen van de autoriteit kunnen populariteit en kwaliteit zeker samen gaan, neem bijvoorbeeld Thuisarts.

Beslissingen door AI via algoritmes

Bij autoriteit in zoekmachines spelen algoritmes dus een hoofdrol. Maar ook op steeds meer andere plekken mogen algoritmes ook zelf belangrijke beslissingen nemen. Zij nemen dan de autoriteit over en nemen zelfstandig beslissingen zonder dat er nog een mens aan te pas komt. Algoritmes lijken misschien neutraal (onpartijdig), maar ze nemen beslissingen gebaseerd op de data die ze hebben geleerd, en die data kan vooroordelen bevatten.

In AI en bij algoritmes gaat het om de macht van getallen. Dat zijn hoeveelheden, gemiddelden en waarschijnlijkheden. Dus: hoe vaak komt iets (gemiddeld) voor en hoe waarschijnlijk is het dat het nog een keer gebeurd. Op basis van de voorbeelden voorspellen algoritmes wat er in nieuwe situaties zal gebeuren. Mensen kunnen dat zelf in veel gevallen al lang niet meer zelf berekenen, omdat het over bergen en bergen data gaat met ingewikkelde combinaties van tijdstippen, locaties en relaties. In zoekmachines spelen bijvoorbeeld ook data over jouw gebruikersgeschiedenis en voorkeuren mee.

medium |

| 3.2

Wie controleert?

Missers ontstaan vaak door te simpele conclusies over iets uit het verleden dat nu ook weer zou kunnen gebeuren. Vaak ook spelen vooroordelen een rol. Dit soort mensen doet altijd dat.

Een voorbeeld is het toeslagenschandaal bij de belastingdienst (zie de links onderaan). Het begon hier met discriminerende data over nationaliteit en inkomen. De belastingdienst gebruikte op basis daarvan zelflerende algoritmes om fraude te voorspellen bij het aanvragen van toeslagen. Daarna controleerde niemand of de uitkomsten wel klopte.

<aside> 📌

Vanwege de kans op missers zou het beter zijn als er altijd een kritische deskundige of een groep van deskundigen meekijkt bij wat algoritmes doen. Direct of indirect. Dat is dan wel duurder, maar ook beter uit te leggen. Want het gekke is dat ook het controleren van algoritmes steeds meer aan computers wordt overgedragen. Computers controleren andere computers. Omdat ze zo waanzinnig snel zijn. En de fouten? Die worden het liefst weggemoffeld, onder het mom van: ‘Dat is iets tijdelijks, wordt binnenkort opgelost…”

</aside>

Wat is jouw eigen rol?

Bij informatief zoeken moet jij zelf de rol van deskundige op je nemen. Jij moet zelf verder kijken dan je neus lang is en niet standaard op het bovenste resultaat klikken, of op de directe antwoorden van AI vertrouwen. Zelf eerst verstand krijgen van je onderwerp wanneer je informatie nodig hebt is belangrijk. Dat betekent: eigen keuzes leren maken en de hulp van de technologie niet belangrijker laten zijn jezelf.

Transparantie

Het is heel belangrijk dat mensen kunnen blijven uitleggen wat een algoritme precies doet en op welke input de uitkomsten gebaseerd worden. Want als we beslissingen uit handen geven aan AI, moeten we kunnen blijven bijsturen, of ingrijpen. Op verschillende gebieden krijgt AI een oncontroleerbare autoriteit. Algoritmes zijn meestal te weinig transparant.

medium |

| 3.2

<aside> 👁️‍🗨️

DIT WEET JE NU … over autoriteit op het web

Autoriteit op het web betekent erkend gezag. Bronnen met aanzien (zoals KNMI, CBS, NOS) komen hoger in zoekresultaten te staan.
Algoritmes bepalen autoriteit vanuit data over bezoekersgedrag, maar hoe precies blijft een goed bewaard geheim (black box).
Algoritmes krijgen steeds meer de ruimte om beslissingen te nemen zonder menselijke tussenkomst. Daarmee worden ze zelf ook een soort autoriteit.
Fouten en vooroordelen kunnen ontstaan door te simpele conclusies uit het verleden, zoals bij het toeslagenschandaal.
Het is belangrijk dat mensen mee kunnen kijken in hoe algoritmes getraind en opgebouwd zijn. Dat noemen we transparantie.

small |

</aside>

Externe links en bronnen >

links

Verder leren >

Betrouwbaar, vertrouwd of bruikbaar

Wat is nep? Moet je alles zelf checken?

Zoekbedoelingen, wat zijn dat?

Een eindeloze stroom informatie

AI-geletterdheid - oud

15+ menu original - synced blok

[Slim Zoeken](<http://slimzoeken.nu/>) ©2025 door [Maarten Sprenger onder licentie](<http://slimzoeken.nu/over>) [CC BY-NC 4.0](<https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.nl>) Word een Slim Zoeken supporter Docentinformatie