<aside> 🔰
Chatbots hebben de wereld veroverd. Ook zoekmachines maken er gebruik van. Maar let op: chatbots kunnen een zoekmachine wel aanvullen, maar niet vervangen. Meer dan ooit moet je ook in chatbots letten op de betrouwbaarheid. Hoe mooi en snel ze ook kunnen schrijven of samenvatten.
En ook al schrijven chatbots in de ik-vorm en lijkt hun taal heel menselijk, het zijn machines. Let ook goed op je privacy, hou persoonlijke informatie voor jezelf.
</aside>
Een chatbot is een computerprogramma dat gesprekken tussen mensen en machines mogelijk maakt. Er zijn verschillende soorten. De nieuwste chatbots draaien op taalmodellen, de LLM’s en zijn een vorm van generatieve AI*. We hebben het in dit artikel over alleskunners zoals ChatGPT, Copilot in Bing en Gemini van Google, maar je kan ook andere chatbots tegenkomen, bijvoorbeeld als hulpje bij het bezoek aan een webwinkel. Bij winkels en hulpbots op andere websites is het onderwerp om over te praten beperkt tot waar de website of app voor gemaakt is.
Hallo wat kan ‘ik’ voor je doen? | 3.2
Een gesprek met een chatbot start simpel met iets als `Hallo, wat kan ik voor je doen?' Elke chatbot heeft een eigen starttekst en daarna ben jij als mens aan de beurt. Je kunt nu een opdracht geven of een vraag stellen. Dat heet een prompt.
Je kunt een moderne chatbot elke soort tekst laten maken die je maar wilt. Zoals begrijpelijke uitleg schrijven over een moeilijke tekst, hints geven over een onderwerp waar je nog niks van weet of een studieplan opstellen voor als je ruimtevaarder wilt worden. Een paar leuke quizvragen opstellen is ook geen probleem. Die vragen kun je dan weer met elkaar testen.
Belangrijk is dat je vaak voor een goed resultaat meer dan één prompt nodig hebt. Of een uitgebreidere prompt dan waar je eerst aan dacht. Het is vaak zelfs handig om de chatbot jou (en zichzelf) te laten helpen bij het schrijven van goede prompts. Want een prompt is ook een bepaald soort tekst.
<aside> ⚙
Chatbots kunnen dus heel goed voorspellen welke woorden er na elkaar moeten komen als antwoord op een vraag van jou. Dat antwoord komt in een gesprek zonder haperen bij je aan, het lijkt gewoon alsof je met een mens praat, de taal is perfect.
Maar de betrouwbaarheid is wisselend, want het blijft voorspellen (gokken dus) wat goede teksten zijn. Een chatbot ‘weet’ niks, maar heeft alleen heel, heel veel voorbeelden verwerkt. De informatie is via ingewikkelde formules in stappen tot stand gekomen en gekke fouten zullen altijd blijven opduiken. Dat hoort bij voorspellen, 100% goed bestaat niet.
</aside>
Chatbots kunnen echt ontzettend veel soorten tekst in een oogwenk opstellen, maar weten niks. Chatbots zijn zich niet bewust van de informatie waar ze toegang toe hebben. ChatGPT en alle andere chatbots kunnen wel veel sneller en uitgebreider antwoorden geven dan een mens. Maar het zijn geen denkers, ook al zeggen ze zelf van wel.
Bekijk het zo: kunstmatige intelligentie is geen denken, maar combineren en uitproberen. De grote kracht van AI ligt in het eindeloos snel nieuwe combinaties maken. Zelfs voor nieuwe vragen en problemen waar een mens nog niet aan had gedacht. AI kan vaak beter wij dan wij uitzoeken wat de beste oplossingen zijn voor een bepaalde opdracht. Maar strakke sturing door de mens is belangrijk. Er zijn altijd mensen nodig om te zeggen of de resultaten bruikbaar zijn of niet. Iets wat prachtig geschreven is kan hele of halve onzin zijn.
Achter chatbots gaan grote taalmodellen (LLM’s) schuil. Taalmodellen worden ‘getraind’ op eindeloos veel verschillende teksten. Trainen betekent in dit geval leren hoe teksten in elkaar zitten en leren wat goede zinnen zijn. Van puur informatieve teksten tot liefdesbrieven en foute grappen. Die teksten komen overal vandaan. Van Wikipedia, van social media of forums, van universiteiten en van hobby-sites. Feitelijk gewoon alles van internet, de goede en de slechte dingen, de zin en de onzin.
Het is ook duidelijk dat er veel informatie is opgepikt die niet openbaar staat. Informatie van uitgeverijen bijvoorbeeld. Informatie die alleen met een abonnement toegankelijk is. Sommige rechters zeggen dat informatie gebruiken voor ‘training’ geen diefstal is. Daar zijn de uitgeverijen het niet mee eens.
Het is sowieso best onduidelijk welke informatie de chatbot-bedrijven precies gebruikt hebben voor de training en wat er weggelaten is. Die onduidelijkheid is een probleem. Juist omdat veel webteksten vooroordelen bevatten.
De training gaat nog door. Via nieuwe content van het web. Maar ook via de informatie die alle gebruikers samen als prompts geven. Want wat de naam chatbot al zegt: het is een soort gesprek.
Dat we vinden dat een chatbot praat als een mens, komt vooral door onszelf. Wij hebben een groot voorstellingsvermogen. We zien al snel een gezicht in een ruwe vlek op de muur. En wanneer we mooie zinnen horen, denken we al snel dat er ‘iemand’ aan het woord is. Maar een chatbot is niet iemand. Een chatbot heeft geen wil en geen eigen ervaring.
Hoe goed een chatbot ook kan praten, het is en blijft een machine. Zelfs al zegt de bot ‘ik’ en klinkt de bot verbaasd, blij of een beetje boos, er zit geen menselijk gedrag in. De bot imiteert een mens en dat lijkt heel echt. Houd daar rekening mee. In het gewone leven kan je iemand leren kennen. Heeft iemand een achtergrond waar je rekening mee kan houden. Is er een bepaalde bedoeling achter wat iemand zegt. Dat is belangrijk voor de omgang met elkaar en voor het inschatten van de waarde van wat iemand zegt. Het maakt een chatbot helemaal niks uit of een antwoord onvolledig of onwaar is. De bot zal alleen maar ‘natuurlijk, sorry, ik zei het verkeerd’ zeggen, en gewoon opnieuw beginnen.
Vertel ook geen persoonlijke dingen. Beleefd praten is goed, maar dat is meer voor jezelf en voor wie er eventueel meeleest. Je hoef een chatbot ook zeker geen antwoord te geven op vragen die niks met je onderwerp te maken hebben.
De bedrijven achter chatbots kunnen veel informatie verzamelen over wat jij doet of wat jij over jezelf vertelt. Daarom is het belangrijk dat jouw privacy beter beschermd wordt. De overheid moet hiervoor nieuwe wetten maken, maar het kan even duren voordat de belangen van gewone mensen voorop komen te staan.
Feb. 2025 - Het lijkt er op dat Duck.ai flinke verbeteringen aanbrengt. Duck.ai zorgt ervoor dat er een soort filter tussen jou en de grote AI-bedrijven komt. Jouw chats worden niet aan jou gekoppeld. Je kunt de chats alleen in je eigen browser zien en na afloop opslaan op je computer. Als je op een gedeelde computer werkt, zoals op school of in de bibliotheek, is het belangrijk om je chats te wissen.
<aside> 👁️🗨️
DIT WEET JE NU … over chatbots zoals ChatGPT, Copilot en Gemini
</aside>
Externe links en bronnen >
Verder leren >
Ik hoef toch niks meer te onthouden?
Privacyvriendelijk browsen en zoeken?
15+ menu original - synced blok
[Slim Zoeken](<http://slimzoeken.nu/>) ©2025 door [Maarten Sprenger onder licentie](<http://slimzoeken.nu/over>) [CC BY-NC 4.0](<https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.nl>) Word een Slim Zoeken supporter Docentinformatie